Προτάσεις για την μετεξέλιξη των λιγνιτικών κέντρων σε πράσινες ενεργειακές ζώνες
Χωρίς αμφιβολία η διακοπή λειτουργίας των λιγνιτικών σταθμών από το 2025 μέχρι το 2028 είναι καθαρά πολιτική επιλογή και δεν επιβάλλεται για λόγους κόστους ή περιβαλλοντικών περιορισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ζήτημα όμως είναι ότι η επιλογή αυτή είναι και πρόωρη και κοντόφθαλμη, γιατί δεν προβλέπει ένα νέο ρόλο στα λιγνιτικά κέντρα, δεν σχεδιάζει την ομαλή μετάβαση σε μια νέα κατάσταση και, χωρίς λιγνίτη, μπορεί να εκθέσει τη χώρα σε κίνδυνο σε περίπτωση ενεργειακής κρίσης ή αντίξοων καιρικών συνθηκών. Επιπλέον, είναι πολύ πιθανόν να υπάρξει εξάρτηση από ακριβό φυσικό αέριο, με αποτέλεσμα αυξημένο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας ή και ανεπάρκεια του συστήματος.
Η συνεχιζόμενη διείσδυση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στην Ελλάδα θα πρέπει να συμβαδίσει με την θεσμοθέτηση μετεξέλιξης των λιγνιτικών κέντρων σε «πράσινες βιομηχανικές ζώνες» με την παροχή κινήτρων. Τότε ναι, θα μπορούμε να μιλάμε για δίκαιη μετάβαση και όχι για το μιας χρήσεως «στοίχημα των 1,63 δις ευρώ».
Το αναθεωρημένο ΕΣΕΚ (Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα) αναδεικνύει την Ελλάδα σε παράδεισο του φυσικού αερίου με επικίνδυνα υψηλή συμμετοχή στο ενεργειακό μείγμα και αυτό από μόνο του είναι σοβαρός λόγος επανεξέτασης.
Τέλος, τα λιγνιτικά κέντρα με τις εγκαταστάσεις τους και τη γη που διαχειρίζονται έχουν πρωτεύοντα ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση και στην πράσινη βιομηχανική επανάσταση και η απολιγνιτοποίηση θα έπρεπε να εξισορροπείται με αναγγελία νέων ενεργειακών επενδύσεων στις ίδιες περιοχές. Οφειλόμενο χρέος για τη συμβολή τους επί δεκαετίες στον εξηλεκτρισμό και τη βιομηχανική ανάπτυξη της Χώρας. Με το κείμενο αυτό υπογραμμίζεται ότι υπάρχει έδαφος στην κατεύθυνση αυτή, αλλά και το προηγούμενο που εφαρμόζεται σε άλλες χώρες.
Εκτενής περίληψη Έκθεσης του ιδίου
Η απολιγνιτοποίηση και η ενεργειακή μετάβαση εξετάζονται στο ΕΣΕΚ χωρίς σχεδιασμό λύσεων σε δύο βασικά προβλήματα, την κάλυψη του κενού της απολιγνιτοποίησης και τις απαραίτητες υποδομές για την ενεργειακή μετάβαση. Η «δίκαιη μετάβαση» και το «στοίχημα των 1,63 δις ευρώ» δεν προσφέρουν ένα νέο παραγωγικό ρόλο στα λιγνιτικά κέντρα, ενώ η αντικατάσταση των λιγνιτικών θερμοηλεκτρικών σταθμών με πλήθος ποικίλων και διάσπαρτων μονάδων ΑΠΕ δεν αρκεί για την ενεργειακή μετάβαση. Απαιτούνται υποδομές δικτύων, μονάδες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας μακράς διαρκείας, σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής ταχείας απόκρισης και κέντρα ηλεκτρολυτικής παραγωγής υδρογόνου. Επίσης, δεν παρουσιάζονται στο ΕΣΕΚ, μεταβατικές έστω, εφεδρικές λύσεις με λιγνιτικές μονάδες σε διαθεσιμότητα.
Τα θέματα αυτά είναι αλληλένδετα και απαιτείται συστημική αντιμετώπιση και συνολικός σχεδιασμός σύζευξης και ασφαλώς δεν μπορούν να επιλυθούν αυτόματα. Απουσιάζει η ενεργειακή στρατηγική και η έμφαση δίνεται στη λογιστική προσαρμογή στους αριθμητικούς στόχους ποσοστών της ΕΕ. Προτείνεται οι παραπάνω μονάδες υποδομής να αναπτυχθούν στα υπάρχοντα λιγνιτικά κέντρα που βαθμιαία θα εξελιχθούν σε πράσινες βιομηχανικές ζώνες.
Στην Έκθεση τεκμηριώνεται η σωτήρια υποστήριξη των λιγνιτικών σταθμών κατά την περίοδο της κρίσης φυσικού αερίου και πιο πρόσφατα στον καύσωνα του Ιουλίου 2023. Διαφοροποιείται επίσης η ενεργειακή και οικονομική απόδοση των παλιών λιγνιτικών μονάδων από την υπερσύγχρονη Πτολεμαΐδα 5. Η νέα μονάδα μπορεί να ανταγωνισθεί τους σταθμούς φυσικού αερίου για τιμές του φυσικού αερίου άνω των 35 έως 40 €/MWh και επομένως ενδείκνυται να λειτουργήσει συμπληρωματικά, δεδομένης της μεταβλητότητας τιμών φυσικού αερίου. Επισημαίνεται επίσης η ανάγκη χρονικής ευελιξίας στη πορεία της απολιγνιτοποίησης για εφαρμογή τεχνολογιών υπό ανάπτυξη για την αξιοποίηση των λιγνιτικών σταθμών σε ρόλους υποστήριξης των ΑΠΕ.
Η αιτιολόγηση της απολιγνιτοποίησης στηρίζεται στο ΕΣΕΚ σε λόγους οικονομικούς λόγω της αυξητικής πορείας των δικαιωμάτων εκπομπών και περιβαλλοντικούς. Εντούτοις, οι τρέχουσες τιμές δικαιωμάτων ακολουθούν πτωτική πορεία (Εικόνα 1) και οι εκτιμήσεις ειδικών προβλέπουν σταθεροποίηση μέχρι το 2030.
https://energypress.gr/news/protaseis-gia-tin-metexelixi-ton-lignitikon-kentron-se-prasines-energeiakes-zones
